ارجاع دهی به روش APA

    امروزه با ورود رایانه به عرصه نگارش و حجم زیاد نوشته‌ها، استفاده از شیوه‌های قدیمی ارجاع دهی امکان پذیر نیست. زیرا در اکثر مواقع به علت سرعت زیاد در انتشار مطالب؛ ارجاعات با مشکلات زیادی مواجه می‌شود و زمان زیادی از نویسنده که هم اکنون نقش ویراستار و تایپیست را نیز برعهده گرفته ، به خود اختصاص می‌دهد و با جامعه اطلاعاتی و ارتباطی بدون کاغذ نیز همخوانی ندارد. برای سهولت در نگارش، «انجمن روانشناسی امریکا» شیوه نگارش درون متنی APA [در مقابل شیوه های برون متنی] را پیشنهاد داد که بیش از دو دهه است در جهان، مرسوم شده است. با توجه به منسوخ شدن ارجاع دهی برون متنی پایین صفحه و انتهای متن، در ادامه شیوه صحیح ارجاع دهی به روش APA  آورده می‌شود.

مقدمه
   APA از عبارت American Phsycological Associasions( انجمن روانشناسی امریکا) اقتباس شده است و امروزه مرسومترین شیوه ماخذ نویسی در جهان به شمار می رود و بر همه شیوه های دیگری که برای تسریع در نوشتن، تایپ و انتشارمورد استفاده قرارمی گیرند برتری دارد.
   در شیوه APA مشخصات مطلب نقل شده به صورت خلاصه «1- نام خانوادگی 2- ویرگول 3- سال انتشار4- دو نقطه یا حرف صاد 5- شماره صفحه» در پرانز مقابل عبارت‌ها نوشته می‌شود و مشخصات جامع منبع شامل «1- نام خانوادگی 2- ویرگول 3- نام 4- سال انتشار [در پرانتز] 5- نام کتاب یا مقاله [Bold شده] 6- احتمالاً مترجم 7- شهر محل چاپ 8- انتشارات و شماره چاپ 9- در صورت مقاله بودن صفحات ابتدا و انتهای آن» بر اساس حروف الفبا در انتهای نوشتار آورده می شود. برای مثال در متن ( فرهنگی، 1373 ص 21) آورده می‌شود و در انتهای کتاب یا مقاله «فرهنگی، علی‌اکبر (1373) ارتباطات انسانی، جلد اول ، نهران، انتشارات تهران تایمز ،چاپ اول» نوشته می‌شود.

حالتهای گوناگون استناد در متن
1- اگر استناد از نقل قول مستقیم باشد و در ضمن نامی از صاحب اثر در متن برده نشود از؛ ابتدا نام خانوادگی پدید آورنده، سپس سال انتشار و در نهایت صفحه اثر استفاده می‌شود. (فرهنگی، 1373، ص21)
2- در صورتی که اثر دارای دو نویسنده باشد همانند مورد قبلی، هر دو آنها در پرانتز آورده می‌شود (کیا و سعیدیان، 1384، ص93) در صورتی که بیش از دو نفر باشند در اولین استناد اسامی تمامی نویسندگان آورده می‌شود (ویندال، اولسون و سیگنایزر، 1379، ص354) اما در استنادات بعدی فقط نام یک نویسنده آورده می‌شود و بجای مابقی از واژه دیگران یا همکاران استفاده می‌گردد. (ویندال و دیگران، 1379، ص354)
3- اگر نام پدید آورنده در متن آورده شده باشد دیگر لزومی به ذکر نام پدید آورنده اثر در پرانتز نیست. برای مثال؛ فرهنگی معتقد است: ارتباط یعنی تفهیم و تفاهم. (1373، ص43)
4- اگر مطلب عنوان شده نقل قول غیر مستقیم باشد، از آوردن شماره صفحه پرهیز می‌شود. برای مثال؛ در تعریف ارتباط می توان آن را تفهیم و تفاهم نیز نامید. (فرهنگی، 1373)
5- اگر مطلب عنوان شده نقل قول غیر مستقیم باشد، اما نام صاحب اثر در متن آمده باشد بلا فاصله پس از نام خانوادگی در پرانتز سال انتشار آورده می‌شود. برای مثال؛ فرهنگی (1373) در تعریف ارتباط آن را تفهیم و تفاهم آورده است.
6- اگر مطلب عنوان شده نقل قول غیر مستقیم از یک فصل کتابی باشد همچون موارد پیشین بوده، مضاف بر اینکه بعد از سال انتشار بلافاصله حرف «ف» به معنای فصل به همراه شماره آن فصل آورده می‌شود. برای مثال؛ در تعریف ارتباط می توان آن را تفهیم و تفاهم نیز نامید. (فرهنگی، 1373، ف4)
7- اگر نویسنده‌ای در یک سال چندین اثر داشته باشد است و از همه آنها نیز استفاده شده باشد، آنها را به ترتیب الفبا و با حروف کوچک انگلیسی پس از سال انتشار، متمایز می‌کنند. در مثال قبل (فرهنگی،a 1373، ص43) نشان دهنده اولین اثر فرهنگی در سال 1373 است [البته اینگونه موارد بیشتر در ارتباط با ارجاع به مقالات پیش می‌آید].
8- نقل قول‌های که مربوط به صاحب اثر نباشد به چند شیوه نقل قول نویسی می شوند.
اول اینکه نام و نام خانوادگی صاحب نقل قول اصلی در متن ذکر می شود. مثال : آلبرت مهرابیان معتقد است از کل یک ارتباط میان فردی 93 درصد آن جنبه ارتباط غیر کلامی دارد. (فرهنگی، b1373، ص 86)
دوم اینکه نام صاحب اثر  اصلی در متن نیاید. مثال: 93 درصد از ارتباط انسانی غیر کلامی است. (مهرابیان به نقل از فرهنگی، b1373، ص 86)
9- «برای استناد به مصاحبه‌ای که با فرد مشخصی انجام شده، نامه‌های دریافتی، گفتگوی تلفنی، یا هر ارتباط شخصی دیگر، نام و نام خانوادگی فرد در متن ذکر و در انتهای جمله، داخل پرانتز، عبارت «ارتباط شخصی» و پس از آن تاریخ ارتباط درج می‌شود. لازم به ذکر است چون ارتباط شخصی قابل بازیابی مجدد نیستند در فهرست مآخذ ظاهر نمی‌شوند. مثال؛ احمد امینی نیز معتقد است که استفاده از شیوه‌نامه انجمن روانشناسی امریکا، بدون طی دوره آموزشی خاص آن، برای بسیاری از دانشجویان دشوار است. (ارتباط شخصی، 12 فروردین 1382)» (حری و شاه بداغی، 1385، ص153)
10- «در صورتی که در بخش مشخصی از متن به بیش از یک اثر استناد شده است، استنادها به ترتیب الفبای نام خانوادگی اولین پدید آورنده هر اثر مرتب و با نقطه ویرگول از یکدیگر جدا می شوند. مثال: شعر حجم تا امروز نتوانسته است طیف وسیعی از شاعران جوان این مرز و بوم را به مانیفیست خود علاقه‌مند سازد. (احراری، 1382؛ پرید، یوسفی 1383)» (حری و شاه بداغی، 1385، ص153)

ماخذ نویسی در انتهای متن
   ماخذ نویسی کتاب‌ها در انتهای مطالب به صورت الفبایی نام خانوادگی صاحب آثار تنظیم می شود. 1- نام خانوادگی پدید آورنده (ویرگول، یک فاصله) 2- نام کوچک [در صورت وجود پدیدآورندگان بیشتر؛ نام خانوادگی و نام پدیدآورندگان همکار به شکل مقلوب (یک فاصله)] 3- سال انتشار (داخل پرانتز) 4- عنوان اثر (ایتالیک یا بُلد، نقطه، فاصله) 5- عنوان مترجم (ویرگول، فاصله) 6- شماره جلد (ویرگول، فاصله) 7- محل نشر (ویرگول، فاصله) 8- انتشارات (حری و شاه بداغی، 1385، صص154 الی 162)
   ماخذ نویسی مقالات نیز همانند کتاب بوده و تنها تفاوت اندکی دارد. 1- نام خانوادگی پدید آورنده (ویرگول، یک فاصله) 2- نام کوچک [در صورت وجود پدیدآورندگان بیشتر؛ نام خانوادگی و نام پدیدآورندگان همکار به شکل مقلوب (یک فاصله)] 3- سال انتشار (داخل پرانتز) 4- عنوان اثر (به شکل ساده، نقطه، فاصله) 5- عنوان مترجم (ویرگول، فاصله) 6- عنوان نشریه به شکل بُلد (ویرگول، فاصله) 7- دوره [در صورت وجود شماره (داخل پرانتز) شماره] (ویرگول، فاصله) 8- صفحه شمار (حری و شاه بداغی، 1385، ص174)
   اگر تعداد آثار استفاده شده یک نویسنده در طول سال بیشتر از یک عدد باشد،آنها را با حروف الفبا کوچک انگلیسی و بعد از نام خانوادگی و نام متمایز می کنند. البته برای تسریع در نگارش در مواقع تکرار نام صاحب آثار از خط تیره بلند [ یک سانتیمتر] استفاده می‌شود .موارد ذیل گویای مطلب خواهند بود.

مثال
فرهنگی، علی اکبر(a 1373) ارتباطات انسانی، جلد اول ، انتشارات تهران تایمز ،چاپ اول
_____(b 1373) افکار عمومی در روابط عمومی ،فصلنامه هنر هشتم (صص70-82)،سال اول ،شماره دوم، شماره مسلسل 6 پاییز
_____(1375)مدیریت افکار عمومی، فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی "رسانه"(صص 53-62)،سال ششم ،شماره 3 ،شماره مسلسل 18
کهن گوئل( 1363) تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، جلد اول ،انتشارات آگاه ،چاپ دوم
هولستی .ا ل. آر(1373) تحلیل محتوا در علوم انسانی، ترجمه نادر سالار زاده امیری انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی،چاپ اول
تذکر: کتاب، مقالات و اخبار از یکدیگر تفکیک نمی‌شوند و فقط شماره صفحات مقالات در ارجاع ذکر می‌شود.

ارجاع اینترنتی
   مشاهده می شود برخی پژوهشگران در ارجاعات اینترنتی فقط نام سایت مورد استفاده را می‌آورند درصورتی که با این روش هیچ مخاطبی نمی‌تواند به منبع اصلی دست پیدا کند لذا در ادامه نحوه ارجاع اینترنتی نیز توضیح داده می‌شود.
  برای ارجاع اینترنتی همانند ارجاع مکتوب در متن و داخل پرانتز ابتدا اسم نویسنده سپس سال انتشار ودر آخر شماره صفحه نوشته می شود. اما در انتهای متن مکتوب شش عنصر 1- نام نویسنده 2- عنوان سند 3- پایگاه وبی 4- تاریخ 5- صفحه 6- نشانی اینتر نتی  آورده می شود.
1- نویسنده؛ چنانچه در سند، نویسنده به روشنی معرفی شده باشد، خیلی خوشبخت هستیر و در غیر اینصورت راه های برای شناخت نویسنده وجود دارد. اگر سند از طرف سازمان یا هر نوع موسسه دیگری تولید شده که ممکن است دولت، گروه های مدافع و یا شرکتهای تجاری باشد، سازمان یاد شده میتواند نویسنده سند محسوب شود. شما چنین فرض کنید که در صورت ذکر نشدن نام نویسنده، خود سازمان نویسنده است. در مورد اخبار نیز روزنامه نگاران معمولان نام خود را در سطر نام نویسنده، ذکر نمی کنند یعنی نام آنها در مقاله ذکر نمیشود. در این موارد، نیازی نیست که در مرجع به نام نویسنده اشاره کنید. در واقع خبرگزاری یا ناشر خبری، نویسنده این گزارشها هستند و در هر موردی برای ارجاع نام آنها را ذکر کنید.
2- عنوان سند؛ عنوان سند وبی معمولا در دو مکان متفاوت ذکر می شوند. یکی در نوار نشانی بالای صفحه مرورگر و دیگری در بالای خود صفحه سند. الگوی عمل در این موارد این است که چنانچه نوشته موجود در دو مکان بالا شبیه عنوان باشد احتمالا خود عنوان است و در صورت تفاوت توصیه می‌شود که عنوان روی صفحه سند ملاک قرار گیرد.
3- پایگاه سند؛ وقتی به مقاله‌ای از یک نشریه منتشر شده ارجاع می شودهمواره ارجاع شامل نام نشریه ای است که مقاله در آن منتشر شده . در وب نیز همین روش با اهمیتی برابر به صورت ارجاع دادن به پایگاه وبی در برگیرنده سند انجام می شود. یکی از اجزاءاطلاعاتی اصلی ارجاع و بیان کننده بافت کلی تری است که سند در آن قرار می گرد.
4- تاریخ؛ در ارتباط با اسناد وب سه تاریخ متفاوت مطرح می‌شود که اشاره به آنها در ارجاع نویسی مهم است برای برخی از اسناد وب یکی از این تاریخ ها در ارجاع لازم است. یعنی تاریخی که یک سند برای نخستین بار نوشته شده یا نزدیک ترین تاریخ مشابه نظیر تاریخی که سند برای نخستین بار روی وب قرار گرفته است. خیلی از اسناد وب نیز نسخه برخط یک سند چاپی موجود هستند، که می توانید تاریخ انتشار چاپی آنها را به عنوان تاریخ معمولی انتشار سند در ارجاع خود ذکر کنید و برای آسان کردن مکان یابی سند در وب برای استفاده کنندگان دیگر نشانی اینترنتی و url  آن را در پایان ارجاع بیفزایید.تاریخ آخرین به روز آمدی اسناد نیز مهم است که در صورت به روز آمدی سند در اکثر مواقع تغییر می‌کند لذا ذکر به روز آمدی در ارجاع همه است.
5- صفحه یا بخش: در اسناد pdf شماره صفحه وجود دارد و کار را آسان می سازد. ولی در اسناد html صفحات فاقد صفحه می‌باشند که در صورت وجود بخش یا شماره های دیگر استناد به آنها ضروری است.

بدون ذکر اطلاعات در باره تاریخ:
Lee Anaa(2005) Small Victories in The Kitchen, Ratwers Viewed بازنگری شده در on march 2005
<www.anysite.com/members/annalee/ratwars/kitchen.html>.
باذکر تاریخ نخستین نگارش یا نخستین بار قرار گرفتن در وب
Lee Anaa(2005) Small Victories in The Kitchen, Ratwers  <www.anysite.com/members/annalee/ratwars/kitchen.html
ذکر نخستین تاریخ نگارش و یا نخستین زمان قرار گرفتن روی وب با ذکر روزآمدی
Lee Anaa(2005) Small Victories in The Kitchen, Ratwers,2004 last updated آخرین روز آمد شدن on 10 septamber 2004 <www.anysite.com/members/annalee/ratwars/kitchen.html
ذکر نخستین تاریخ نگارش یا قرار گرفتن در وب سند تاکنون روز آمد شده ولی تاریخ آخرین روزآمد شدن آن ذکر نشده است 
Lee Anaa(2005) Small Victories in The Kitchen, Ratwers . Vewed بازنگری شدهon 12 march 2004 . www.anysite.com/members/annalee/ratwars/kitchen.html

نمونه Emailبرای فهرست تبادل نظر
Mulcahy,dara(2005)<dara@mulcahyunie>Giving up cigarettes in Belfest,Q uizsmoking-l-8 Desember 2005 <http://.quistmoking.ie/list/message432.html>

نمونه Emailپیغام شخصی
Mulcahy,dara(2005)<dara@mulcahyunie>Giving up cigarettes in Belfest,private email message to Niamh Quinn 28 Desember 2004

نمونه ارجاع به مطالب همایشها ی وبی و گروه های خبری
Mulcahy,dara(2005)<dara@mulcahyunie>Giving up cigarettes in Belfest 28 Desember 2004

ارجاع به مقالات پایگاه های برخط
Lee Anaa(2005) Small Victories in The Kitchen journal of domestic conflict studies 3 (2) oclc First search <www.oclc.com>

منابع
ادوکارتی، نایل(1381) پژوهش در اینترنت؛ ترجمه سیروس موسوی؛ انتشارات تحقیق و توسعه صدا سازمان صدا و سیما ( ص 290 الی 300)221649068 و 22053202
امیدوار، علی رضا؛ داود، معصومی (1381) شیوه نامه نگارش کتاب نامه و ارجاع ؛ انتشارات تحقیق و توسعه سازمان صدا و سیما 221649068 و 22053202
حری، عباس؛ شاه بداغی، اعظم (1385) شیوه‌های استناد در نگارش علمی، تهران، دانشگاه تهران